Waarom AI belangrijk is voor u als verantwoorde belegger
Artificiële intelligentie (AI) verandert de manier waarop bedrijven werken - en hoe we leven. Het is overal aanwezig, van gepersonaliseerde productaanbevelingen tot ziektediagnoses. Maar met veel macht komt verantwoordelijkheid. AI creëert niet alleen nieuwe bedrijfsmodellen, maar kan ook banen en industrieën ontwrichten en ernstige ethische en milieuproblemen veroorzaken. AI zal een belangrijk deel uitmaken van de toekomstige economische groei, maar moet op verantwoorde wijze worden ontwikkeld om risico's op de lange termijn te vermijden - zowel voor de maatschappij als geheel als voor uw portefeuille.
Snelle groei, snelle adoptie
AI heeft zich snel ingeplant: meer dan 75% van de bedrijven gebruikt AI en OpenAI meldde begin 2025 meer dan 500 miljoen wekelijkse gebruikers volgens CNBC. Regeringen investeren geld in de groei ervan - bijvoorbeeld het Stargate Initiative van de VS ter waarde van 500 miljard dollar en het AI-plan van Europa ter waarde van 200 miljard euro. Ondertussen investeren techgiganten als Microsoft, Amazon en Nvidia zwaar in AI-servers en -infrastructuur.
AI voor het goede.
AI is niet alleen een drijvende kracht achter financiële groei, het is ook een belangrijk hulpmiddel aan het worden om een aantal van 's werelds grootste uitdagingen op milieu- en sociaal gebied aan te pakken.
Aan de ene kant biedt AI oplossingen voor een duurzaam milieu, door energienetten efficiënter te beheren, afval te verminderen en vervuiling te voorspellen. Het kan boeren voorzien van aanpassingsstrategieën op basis van klimaat-, bodem- en gewasgegevens om de opbrengststabiliteit te verbeteren. Het kan ook de betrouwbaarheid van schone energie zoals zonne- en windenergie vergroten door de beschikbaarheid van stroom te voorspellen.
Aan de andere kant kan AI sociale uitdagingen ondersteunen met toepassingen in de gezondheidszorg (ziektedetectie, gepersonaliseerde behandelingen, ontdekking van medicijnen), het onderwijs (gepersonaliseerde leerplatforms, realtime feedback) en financiële inclusie (alternatieve kredietscores) - waardoor de VN-doelen voor duurzame ontwikkeling (VN SDG's) in mogelijke gebruikssituaties worden ondersteund.
Het slechte en het lelijke?
AI verandert de wereld door toeleveringsketens en klantenservice te verbeteren en innovatie te stimuleren. Maar de snelle opkomst brengt ook grote milieu- en sociale uitdagingen met zich mee die, als ze niet in de hand worden gehouden, kunnen uitgroeien tot financiële risico's.
Het trainen van grote AI-modellen vereist enorme elektriciteit en datacenters zouden hun vraag naar elektriciteit binnen vijf jaar meer dan kunnen verdubbelen - met gevolgen voor de kosten en CO2-uitstoot. Bedrijven die dit negeren, kunnen te maken krijgen met represailles of boetes.
Waterverbruik is ook een kritiek punt eerder in de AI-waardeketen, met de mijnbouw en productie die te maken hebben met de productie van IT-hardware waarin AI-software is ondergebracht - chipfabrieken gebruiken bijvoorbeeld veel ultrazuiver water. De potentiële watertekorten die AI kan veroorzaken, zijn dus schadelijk voor ecosystemen, maar creëren ook risico's voor de productie, wat leidt tot hogere kosten voor bedrijven. De realisatie van AI-gerelateerde duurzaamheidsrisico's heeft invloed op zowel de waarde van de portefeuille als het milieu.
Aan de sociale kant is één van de grote uitdagingen de verplaatsing van banen. AI zal naar verwachting veel banen automatiseren (klantenservice bijvoorbeeld) - 40% van de banen wereldwijd zou hierdoor beïnvloed kunnen worden. De ongelijkheid zou kunnen toenemen door een gebrek aan omscholingsprogramma's en programma's voor de overgang naar een andere baan.
Daarnaast raakt het geopolitieke landschap steeds meer gefragmenteerd doordat landen hevig met elkaar wedijveren om de dominantie van AI.
Regelgeving en bestuur
Het regelgevingslandschap voor AI ontwikkelt zich snel nu beleidsmakers ESG-risico's en de bredere technologische implicaties proberen aan te pakken. Maar terwijl de EU het voortouw neemt met de AI Act, blijft de Amerikaanse regelgeving gefragmenteerd en ontbreekt het aan een verenigd federaal kader.
Nu de regelgeving moeite heeft om het tempo van de AI-innovatie bij te houden, spelen inspanningen vanuit de sector een sleutelrol bij het definiëren van verantwoorde AI-praktijken [1]. Terwijl verschillende wereldwijde kaders en initiatieven (OESO, VN...) AI-ontwikkeling bevorderen die duurzaamheid, mensenrechten en verantwoordingsplicht ondersteunt, erkent een groeiend aantal bedrijven nu dat ethische AI zowel een bestuurlijke noodzaak als een concurrentievoordeel is. Bedrijven die ethische waarborgen inbouwen, onafhankelijke audits uitvoeren en duidelijke bestuursstructuren implementeren, zullen beter in staat zijn om duurzame groei te stimuleren.
Een ESG-aanpak voor AI ontwikkelen
AI biedt een unieke combinatie van kansen en risico's die ingrijpende gevolgen hebben voor beleggers. Een ESG-analyseraamwerk kan een waardevol hulpmiddel zijn om op een gestructureerde manier te beoordelen hoe bedrijven deze AI-gerelateerde risico's beheren. Dit kader moet op maat gemaakt en flexibel zijn, gezien de diversiteit van AI-toepassingen en de types van blootstelling van bedrijven aan AI. Naast kijken of een bedrijf AI gebruikt, moeten beleggers zich richten op hoe het bedrijf dit doet en welke bestuursstructuren er zijn om potentiële risico's te beheren. Dit betekent dat er geanalyseerd moet worden hoe bedrijven verantwoordelijke AI-principes toepassen en hoe transparant ze zijn in het openbaar maken van risicobeoordelingen op het gebied van mensenrechten - en hoe deze principes zich vertalen in actie, in besluitvorming, toeleveringsketens en interacties met klanten.
De betrokkenheid van aandeelhouders is een krachtige hefboom voor beleggers. Het ondersteunt niet alleen beter geïnformeerde beleggingsbeslissingen. Door actief de dialoog aan te gaan met bedrijven, samenwerkingsinitiatieven te ondersteunen en stemactiviteiten uit te oefenen, kunnen beleggers ook een grotere transparantie rond AI-gerelateerde risico's en voorzorgsmaatregelen aanmoedigen, duidelijkheid krijgen over bestuurspraktijken waar openbare bekendmakingen tekortschieten en de ontwikkeling van meer verantwoorde AI bevorderen.
AI voor een betere wereld?
Een ESG-lens is een krachtig hulpmiddel om de risico's en kansen van de AI-revolutie te beoordelen. Als rentmeesters van kapitaal kunnen beleggers een cruciale rol spelen bij het vormgeven van het AI-traject door actief de dialoog aan te gaan met bedrijven om verantwoordelijke AI-praktijken te bevorderen en de ecologische en sociale uitdagingen van AI te beperken. Bovendien is samenwerking met beleidsmakers, industrieleiders en maatschappelijke organisaties nodig om een transparanter, beter controleerbaar en duurzamer AI-ecosysteem te creëren.
Met hun inspanningen door een ESG-lens, kunnen beleggers ervoor zorgen dat het potentieel van AI wordt ingezet voor het grotere goed, waardoor waarde op de lange termijn wordt gecreëerd en wordt bijgedragen aan een duurzamere wereld.
[1] Verantwoorde AI verwijst naar de ontwikkeling en het gebruik van artificiële intelligentie die ethisch, transparant, eerlijk en verantwoordelijk is, waarbij prioriteit wordt gegeven aan de privacy van gebruikers, vooroordelen tot een minimum worden beperkt en schadelijke gevolgen worden voorkomen.