Is waterstof na de hype van 2020-2021 nog steeds een veelbelovende energiebron voor het koolstofvrij maken van onze economieën? Een overzicht van de toestand van de markt en de vooruitzichten.
Waterstof, het eenvoudigste en meest voorkomende chemische element in het universum, werd in 1766 ontdekt en wordt al lange tijd gezien als een sleutelelement in de energietransitie. Na veel opwinding te hebben gegenereerd en de krantenkoppen te hebben gehaald in 2020-2021, waar staat deze markt vandaag? Bestaan er echt kansen? En zo ja, welke?
Sinds onze vorige analyse uit 2020 hebben we het onderwerp opnieuw onderzocht en het potentieel van deze energie opnieuw beoordeeld, terwijl er sindsdien twijfels zijn gerezen. Er zijn vragen gesteld over de koolstofvoetafdruk van de productie ervan (zie kader), de technische problemen die het gebruik ervan met zich meebrengt, onvoldoende politieke steun en onduidelijke wettelijke kaders. Al deze factoren hebben de vooruitgang en de ontwikkeling van tastbare toepassingen vertraagd.
Een markt voor schone waterstof
Hoewel het Internationaal Energieagentschap (IEA) suggereert dat waterstof slechts 6% zou bijdragen aan de vermindering van broeikasgasemissies[1], blijft de rol van waterstof in industrieën die moeilijk koolstofvrij te maken zijn, zoals staal, chemicaliën - bijvoorbeeld bij de productie van ammoniak, methanol en plastic producten - en vervoer (vrachtwagens, bussen, enz.) essentieel.
Tegen 2021 zal de wereldwijde vraag naar waterstof zijn gestegen tot 94 miljoen ton.[2] Dit zou tegen 2050 met 5 tot 7 vermenigvuldigd kunnen zijn als we de doelen voor koolstofneutraliteit willen halen die bedrijven en politieke leiders over de hele wereld hebben gesteld. Een aantal factoren zou deze vraag moeten ondersteunen, zoals een groeiend bewustzijn van de uitdagingen van klimaatverandering en technologische vooruitgang in de productie van "groene" waterstof - d.w.z. geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen. Daarnaast zijn er quota, belastingvoordelen en overheidssubsidies voor 'schone' waterstof. De waarde van deze laatste is bijvoorbeeld in de afgelopen twee jaar verviervoudigd tot meer dan 300 miljard dollar.[3]
Om aan deze toegenomen vraag te voldoen, zal de productiecapaciteit aanzienlijk moeten worden verhoogd. Het IEA schat dat er in 2050 21.000 terawattuur elektriciteit nodig zal zijn om groene waterstof te produceren. Als gevolg daarvan worden er grote investeringen gedaan in hernieuwbare energie, koolstofafvang en -opslag en de elektrolysers die worden gebruikt om waterstof te produceren.
Kansen
Deze vooruitzichten bieden kansen. De sleutel is om ze te kunnen identificeren binnen een complexe waardeketen. Terwijl producenten van hernieuwbare energie en bedrijven die zich bezighouden met koolstofafvang en -opslag zouden moeten profiteren van de grote vraag, blijft de elektrolysecapaciteit momenteel een uitdaging. Hetzelfde geldt voor de infrastructuur die nodig is om brandstofceltechnologie echt ingang te doen vinden, wat nog steeds langzaam gaat.
Traditionele leveranciers van industriële gassen, waaronder wereldgiganten als Linde en Air Liquide, spelen al een belangrijke rol op het gebied van waterstof. Het gewicht van deze laatste zal waarschijnlijk nog toenemen, gezien de enorme investeringen die ze doen in processen waarbij hernieuwbare bronnen worden gebruikt om de huidige vervuilende methoden te vervangen.
Hoewel de geboekte vooruitgang en de gewekte hoop langer op zich laten wachten dan verwacht, biedt schone waterstof reële kansen op lange termijn. Ondanks teleurstellingen in het verleden is er nog steeds optimisme dat de energietransitie zal helpen om het potentieel van waterstof te benutten.
[1] IEA, Cumulative emissions reduction by mitigation measure in the Net Zero Scenario, 2021-2050, IEA, Paris https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/cumulative-emissions-reduction-by-mitigation-measure-in-the-net-zero-scenario-2021-2050, IEA. Last updated 22 October 2021. Licence: CC BY 4.0
[2] IEA Global Hydrogen Review, published September 2022, https://www.iea.org/reports/global-hydrogen-review-2022
[3] BNEF Global Hydrogen Strategy Tracker | BloombergNEF, Oct 18 2023