De impact die deze bedrijven op de maatschappij en ons dagelijks leven hebben gehad, is de afgelopen tien jaar enorm geweest. Dankzij deze bedrijven voelen we ons dichter bij en meer verbonden met gelijk wie. Vanuit onze luie stoel kunnen we zowat alles ter wereld bestellen tegen zeer competitieve prijzen.
Meer verbinding, minder privacy
Dit kleine toestel, dat we smartphone noemen, is ons venster op de wereld geworden. Hoewel deze evolutie doorgaans wordt beschouwd als een verrijking van onze levenskwaliteit (sommige durven dit wel eens 'comfortconsumptie' te noemen), kunnen we niet blind blijven voor een aantal neveneffecten, waarvan het gebrek aan privacy de belangrijkste is. U kan er zeker van zijn dat wanneer u surft naar een vakantiebestemming voor Kerstmis, u later een stortvloed aan doelgerichte reclame krijgt op al uw met internet verbonden toestellen over potentiële kerstvakantiebestemmingen. Dat is waarschijnlijk niet waar u naar op zoek was...
Op veel grotere schaal is er het Facebook-Cambridge Analytica geval, dat ruimschoots in het nieuws is geweest. In 2018 had Cambridge Analytica de persoonlijke gegevens verzameld van miljoenen Facebookgebruikers, en dat zonder hun toestemming. Ze werden gebruikt voor politieke reclamedoeleinden. Uiteraard komen bedrijven zoals Alphabet en Facebook onder druk te staan, en is er een heftig debat losgebroken over het verzamelen en gebruik van persoonsgegevens. Toezichthouders over de hele wereld zijn bedrijven gaan uitpluizen die privégegevens verzamelden en deze gebruikten zonder de uitdrukkelijke toestemming van gebruikers.
Europa was een van de voortrekkers op dit vlak, en reageerde gepast op dit privacyprobleem. GDPR (General Data Protection Regulation) is een EU-wetgeving rond gegevensbescherming en privacy, en dit voor alle burgers in de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte. Bedrijven die deze regelgeving niet naleven, kunnen forse boetes opgelegd krijgen.
Is dit voldoende om de hegemonie en concurrentiekracht van ons megakwartet in 2020 aan te tasten? We denken van niet.
Zelfmisbruik van gegevens?
Ten eerste lijken mensen niet geneigd om hun gewoontes aan te passen, zelfs niet als gevolg van de schandalen rond gegevensprivacy. Laten we eerlijk zijn: hoeveel van ons gaan bewust om met hun Google of Facebook profiel, en veranderen dit expliciet om hun eigen gegevens privé te houden? Al te vaak klikken we op 'accepteren' zonder zelfs in detail te weten wat we aanvaarden.
Ten tweede, hoewel we het er absoluut mee eens zijn dat individuen volledig zelf moeten kunnen beslissen of en hoe hun gegevens worden gebruikt, en hoewel we zeker denken dat dit moet worden gereglementeerd en gecontroleerd door de toezichthouders, denken we niet dat de meeste FANG-gebruikers de gevolgen zouden tolereren van een volledige toegangsblokkering tot hun persoonsgegevens.
Wanneer we Google Maps of Instagram gratis kunnen gebruiken, is dat te danken aan de onlinereclame die deze apps ondersteunt. Deze onlinereclame is doorgaans gebaseerd op wat deze apps weten over hun gebruikers. Wanneer gebruikers niet toestaan dat deze apps hun gegevens (gedeeltelijk) verzamelen en gebruiken, zullen ze hiervoor binnenkort moeten betalen. Het is niet zeker of iedereen bereid is om te betalen voor zulke apps, of om afstand te doen van de diensten die datagebruik met zich meebrengen. Zo stelt Amazon zijn gebruikers boeken voor die hen zeer waarschijnlijk zullen bevallen, op basis van hun eigen voorgeschiedenis en die van klanten met een vergelijkbaar profiel. Hetzelfde geldt voor Netflix, Youtube©, Pinterest©…
Dubieuze praktijken
Los van de regelgeving rond privacy en gegevensgebruik, liggen de meeste internetreuzen ook onder vuur omwille van hun concurrentiepraktijken.
De concurrentiepraktijken van Facebook© worden onderzocht door het Amerikaanse Congres, het Departement van Justitie, de FTC en 47 procureurs-generaal van de staten. Google maakt het voorwerp uit van een antitrustonderzoek door het Departement van Justitie, het Gerechtelijk Comité van het Huis van Afgevaardigden, en tientallen procureurs-generaal. Google en Facebook worden ook in de EU geconfronteerd met antitrustonderzoeken.
Die onderzoeken zijn bijzonder complex, en zullen waarschijnlijk lang duren. De internetreuzen zullen zichzelf verdedigen door te stellen dat de concurrentie erg hevig is, en steeds heviger wordt, en hiervoor argumenten geven. Uiteraard onderling, maar niet enkel dat.
Laten we het voorbeeld nemen van Google search, de meest gebruikte zoekmotor op het internet: 54% van de zoektochten naar producten (wat zoektochten zijn die slechts een klein deel zijn van de totale zoekmarkt), gebeurt nu op Amazon. Of omgekeerd: klanten kunnen nu goederen rechtstreeks kopen van op hun Instagram (Facebook) account of rechtstreeks op YouTube (Google). Zowel Amazon, Facebook als Google bieden concurrerende betalingsmogelijkheden.
De grotere bedreiging komt misschien wel uit het buitenland. Op het vlak van spraaktechnologie, zelfrijdende wagens, e-commerce en betalingssystemen hebben Chinese internetreuzen zoals Tencent©, Alibaba© en Baidu© de technologische kloof al dichtgereden, want ze hebben enorme vooruitgang geboekt op het vlak van AI en ML. Ze gaan nu de concurrentie aan met de westerse internetreuzen op hun eigen domein... en zonder dezelfde beperkingen op het vlak van het gebruik van persoonsgegevens. Dat is een scheeftrekking die uiteindelijk kan leiden tot een enorm competitief nadeel ten opzichte van China.
De toezichthouders zullen de FANG-bedrijven blijven controleren, en voor wat betreft de bescherming en het correcte gebruik van persoonsgegevens, lijkt dit gepast. De FANG's zullen hun gedrag kunnen aanpassen – Alphabet besteedt 20% van zijn enorme inkomsten aan R&D – zonder al te veel gevolgen voor de langetermijntoekomst van hun businessmodel.
Met betrekking tot de onderzoeken naar de concurrentiepraktijken, zou de toezichthouder kunnen beslissen om hoge boetes op te leggen, of om bedrijven te dwingen om zichzelf op te delen in verschillende entiteiten. Dat zou ongetwijfeld een impact hebben op de langetermijnvooruitzichten van de beoogde bedrijven, maar gelet op de complexe aard van deze onderzoeken, verwachten we in 2020 geen grote opschudding.
----
[1] Het acroniem voor Facebook, Amazon, Netflix, Google.
