De ‘plasticsoep’, de miljarden tonnen plastic die onzichtbaar onder het oppervlak van de oceaan drijven, is een metafoor die veel minder smakelijk is dan ze klinkt. De meeste restaurantbezoekers beseffen niet dat, wanneer ze vissoep bestellen, de kans groot is dat er microplastics op het menu staan.
Plastic is het uithangbord van het vervuilingsprobleem en met reden. Tegelijk moet men erkennen dat plastic ook vele voordelen heeft. Voorstanders argumenteren dat, aangezien het ontworpen is om te blijven bestaan, plastic een van de meest onverslijtbare en duurzame materialen is en dat het een aantal voordelen biedt.
Kunnen we plastic behouden? Zijn er duurzame oplossingen?
Plastic heeft een enorm wereldwijd vervuilingsprobleem veroorzaakt. De oceanen zullen tegen 2050 meer plastic dan vis bevatten, volgens het World Economic Forum en de Ellen MacArthur Foundation[1]. De constante stijging van de plasticproductie en zijn ongelofelijke levensduur hebben daar uiteraard iets mee te maken. Om er een cijfer op te plakken: de wereldwijde jaarlijkse plasticproductie is gestegen van 1,5 miljoen ton in 1950 tot 359 miljoen ton in 2018[2]. Het zogenaamde wegwerpplastic is allesbehalve weg. Het zal ons nog eeuwen achtervolgen. De afbreekperiode van plastics varieert van 450 jaar voor plastic flessen tot wel 1.000 jaar[3] voor andere soorten plasticafval. Academisch onderzoek toont dat het grootste deel van het plasticafval in de oceanen daar via verschillende Aziatische en Afrikaanse rivieren is terechtgekomen, maar dat betekent nog niet dat het in die regio’s werd geproduceerd of verbruikt[4].
Tot de voordelen van plastic behoren zijn sterkte, lichte gewicht, veelzijdigheid en relatief lage kostprijs. De diverse soorten plastics, zoals pet, pvc en pp, hebben elk specifieke eigenschappen. Dat brengt ons bij het grote nadeel van plastic – de opruiming ervan. Omdat het zo lang blijft bestaan, is een gepaste opruiming cruciaal. De oplossingen die we tot nu toe hadden, waren jammer genoeg ongepast, vandaar het ongezonde dieet van plasticsoep van onze planeet.
Het gesofisticeerde gebruik van plastic in een heleboel sectoren bewijst de voordelen van plastic. In vele gevallen is een beter alternatief te duur of gewoon nog niet gevonden. Hoewel het gebruik van plastic in sommige gevallen kan of moet worden vervangen door andere materialen, geldt dat niet voor alle toepassingen. De luchtvaart- en transportsector hebben baat bij corrosiebestendige, sterke en lichtgewicht plastic onderdelen. Licht plastic bespaart brandstof en vermindert de uitstoot van broeikasgassen. De sector van veiligheidsuitrusting is sterk afhankelijk van plastic om de gezondheid en bescherming te garanderen via helmen, veiligheidsbrillen en andere items. En voedselverpakkingen? Een paar voordelen. Geavanceerde plastic verpakkingswijzen kunnen voedselafval verminderen door de houdbaarheid van voedsel te verlengen.
Verwijder of behandel het probleem.
Om dit dilemma op te lossen, kan men twee belangrijke paden bewandelen: de bron van de vervuiling verwijderen of de gevolgen ervan behandelen. Om de bron te verwijderen, wordt wereldwijd regelgeving doorgevoerd. De bekendste is de Europese richtlijn betreffende plastics voor eenmalig gebruik, die voor eenmalig gebruik bestemde plastic wattenstaafjes, rietjes, borden, bestek en andere items tegen 2021 in de hele EU verbiedt. Die Europese richtlijn is niet uniek. De PRI van de Verenigde Naties biedt een grafische geschiedenis van de regelgeving betreffende plastics voor eenmalig gebruik en die toont hoe snel de aandacht voor het probleem is toegenomen. Bedrijfswereld, neem er nota van. Die regelgevingen betreffende plastics voor eenmalig gebruik pakken de oorzaak van de vervuiling aan, een logisch begin om de plasticvervuiling tegen te gaan.
Recyclage kan de gevolgen helpen opvangen. Er zijn grosso modo drie manieren om plastic op te ruimen: recycleren, verbranden en storten. Jammer genoeg belandt vandaag meer dan 40 % van de wereldwijde plastics in stortplaatsen[5]. Het afval van westerse landen dat voor stortplaatsen bestemd was, waaronder plastics, werd decennialang naar ontwikkelingslanden met een zwak bestuur verscheept. De tijden veranderen en wegwerpproducten worden verworpen, meer bepaald door China’s verbod op de import van plasticafval. De westerse afvalexporterende landen worden met nieuwe omstandigheden geconfronteerd. We kunnen het probleem niet langer exporteren en onze ogen sluiten. Nu moeten we het probleem oplossen.
De inzameling van plastics is cruciaal opdat recyclage een substantiële impact heeft. Dat wordt mogelijk verhinderd door verontreiniging, zoals chemicaliën, of het ontwerp, want gekleurde plastics zijn moeilijker om te recycleren. De huidige inzamelingsgraad van plastics volstaat niet om aan de groeiende vraag naar de gerecycleerde grondstof te voldoen. Daardoor staat de prijs onder druk. Rpet-plastic (voor gerecycleerde pet) is nu tot 40 cent per pond duurder dan onbewerkte geïmporteerde hars, aldus IHS Markit. Een mogelijke oplossing is een verplicht borgsysteem voor leeggoed, waarbij een terugbetaalbare vergoeding bovenop de verkoop van producten in plastic verpakkingen wordt aangerekend. Die maatregel kan de inzamelingsgraad verhogen tot meer dan 90 %, zoals behaald in Duitsland en Noorwegen.
Beleggers, neem er nota van. Deze problemen en oplossingen zullen onvermijdelijk de volledige plasticwaardeketen beïnvloeden en houden zowel risico’s als kansen in voor beleggers. Het begint bij de olie- en gasmaatschappijen, die weliswaar niet rechtstreeks door de nieuwe regelgevingen worden beoogd, maar mogelijk worden geconfronteerd met een vertragende vraag naar petrochemische producten vanwege de producenten van onbewerkt plastic. Chemiebedrijven die polymeren produceren, moeten het misschien afleggen tegen potentiële disrupters, zoals biochemie en chemische recyclage. Consumptiegoederen staan wellicht voor de grootste uitdaging, want die bedrijven hebben rechtstreeks te maken met de strengere regelgeving en het groeiende bewustzijn van consumenten over kwesties als duurzame en gerecycleerde verpakkingen. Verderop in de keten hebben afvalverwerkingsbedrijven uiteraard een rol te spelen in de levenscyclus van plastics, bijvoorbeeld via recyclage- en sorteerdiensten of inleverinitiatieven.
Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen.
Bovendien past het probleem van plasticbeheer helemaal binnen de SDG’s van de Verenigde Naties. De groeiende aandacht van wereldleiders, consumenten en bedrijven toont het bewustzijn rond doelstelling 12, namelijk ‘Verzeker duurzame consumptie- en productiepatronen’. Het is voor onze planeet broodnodig dat mensen een circulaire economie ontwikkelen.
Beleggers kunnen helpen om een circulaire economie te ontwikkelen door bedrijven te financieren die de meest prangende uitdagingen van onze tijd aanpakken en reageren op de doelstelling van de EU om haar actieplan voor de circulaire economie te implementeren. Mensen hebben nu jaarlijks het equivalent van 1,7 planeten nodig om te voldoen aan hun vraag naar natuurlijke rijkdommen. Dat aantal zal naar verwachting stijgen tot 3 tegen 2050. Die problemen zijn niet beperkt tot plastics, maar plastics illustreren de behoefte aan, en de markten voor, oplossingen.
Plasticvervuiling kan plots op veel meer media-aandacht rekenen, terwijl het regelgevende landschap en het algemene bewustzijn snel veranderen. Het probleem wordt niet overdreven; dit is een enorme uitdaging, die revolutionaire oplossingen vereist op korte termijn. Om werkbare oplossingen te ontwikkelen, mogen we niet vergeten dat plastic niet alleen maar slecht is. Plastic kan bijdragen tot een meer duurzame toekomst. We moeten het verbruik ervan verminderen, de gebruikte materialen correct inzamelen, en zo veel mogelijk recycleren en hergebruiken.
Als duurzaam bedrijf draagt Candriam bij aan de oplossing van de plasticvervuiling via interne ‘grassroots’-initiatieven, waarvan vele door onze medewerkers zijn voorgesteld. Bijvoorbeeld, we verminderen het verbruik van plastic door geleidelijk de plastic flessen uit de vergaderruimtes te weren en door waterkoelers aangesloten op leidingwater te plaatsen in plaats van waterkoelers met flessenwater. We delen ideeën via specifieke initiatieven rond thema’s zoals de Europese Week van de Afvalvermindering en de Week van de Duurzame Ontwikkeling.
Plastic is ontworpen om te blijven bestaan. Om van zijn voordelen te blijven genieten, moeten we de problemen die uit zijn lange levensduur voortvloeien, erkennen en behandelen.
-----
[3] https://www.wsscc.org/wp-content/uploads/2017/03/Lifespan-of-waste-in-nature-e1488885241293.png
[4] Schmidt, Christian, Krauth, Tobias & Wagner, Stephan (2017). Export of Plastic Debris by Rivers into the Sea. Environmental Science & Technology, nr. 51, 12246-12253.
[5] Ellen MacArthur Foundation.