Topics rond de duurzaamheid van overheden: Ontbossing

Een grondige analyse van het model: 'Sterke duurzaamheid' betekent dat Natuurlijk Kapitaal op zichzelf staat

Candriam analyseert al sinds 2009 de duurzaamheid van overheden, en kent er scores aan toe.  Onze derde versie van het model gaat verder dan het traditionele kader dat gebaseerd is op vier pijlers van kapitaal. We erkennen immers dat Natuurlijk Kapitaal zowel eindig als niet-vervangbaar is voor Menselijk, Sociaal en Economisch Kapitaal. 

Wij zijn van mening dat onze scores, die ontstaan op basis van 470 factoren voor elk land, zelfs nog nuttiger zijn voor de inzichten die de componenten opleveren rond individuele topics die grondiger moeten worden bestudeerd. Het model wordt gevoed door een uitgebreide databank, waardoor we complexe zaken beter kunnen begrijpen. We maken zowel gebruik van de data als de inzichten in onze beleggingsprocessen van Candriam. 

De hogere weging van natuurlijk kapitaal in onze algemene landenscore beïnvloedt de landenrankings ten opzichte van onze vorige modellen, en ook in verhouding tot de manier waarop andere modellen mogelijk landen gaan klasseren. Ontbossing is hiervan een belangrijk voorbeeld. 

Voor onze volledige filosofie en benadering van de duurzaamheid van overheden, kunt u onze paper downloaden, 'Natuurlijk Kapitaal vs. de natuur van het kapitaal'.

Focus: Ontbossing

Binnen de pijler Natuurlijk Kapitaal van ons model, is een van de 131 criteria die wij opvolgen Ontbossing. Dat is een belangrijk onderwerp voor beleggers in bepaalde landen, zoals Indonesië en Brazilië. Het is ook een belangrijk topic dat iedereen aangaat. Uit onze ruime kijk op de toekomst van klimaatverandering blijkt immers dat ontbossing nauwlettend moet worden opgevolgd. 

Belangrijk is dat fotosynthetische koolstofafvang door bomen een van de meest efficiënte manieren is om de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer te verminderen. In studies wordt geraamd dat het landoppervlak dat beschikbaar is voor de aanplant van bomen tot 25% van de CO₂ die momenteel in de atmosfeer aanwezig is, zou kunnen opvangen.[i]

Hoewel hier beperkingen aan verbonden zijn, is dit momenteel veruit de goedkoopste manier om de klimaatverandering af te remmen. Er moeten nog nieuwe technologieën worden ontwikkeld, gevolgd door een ruime toepassing, mogelijk tegen een hoge kostprijs. Hoewel we de transitie naar hernieuwbare energiebronnen moeten doorzetten, is het heraanplanten van bomen op land dat al beschikbaar is een kostenefficiënte en doeltreffende manier om atmosferische koolstof op een grootschalige manier af te vangen.

Er werden hiervoor al initiatieven genomen in Ethiopië,[ii] India,[iii] Ierland,[iv] en de EU in het algemeen,[v] en dit zijn slechts enkele voorbeelden. Er is een gezamenlijke en gecoördineerde inspanning op middellange termijn nodig. Eenmalige projecten komen misschien wel in het nieuws, maar het voorbeeld van Turkije[vi] toont aan dat slechte planning en uitvoering het effect aanzienlijk kunnen verzwakken.

Toch gaat de ontbossing door, vooral in tropische gebieden, waar opkomende economieën land rooien voor de landbouw en voor kortetermijnwinst die ze halen uit houtkap. Deze effecten worden nog verergerd door dure bosbranden. Deze landen, die vaak worden geleid door regimes die weinig op hebben met wetenschap of met de rest van de wereld, maken duidelijk dat een goed overlegde internationale inspanning nodig zal zijn om het tij te keren. De omvang van het probleem is slecht gedocumenteerd, en ambtenaren proberen om de omvang van het probleem te verdoezelen.[vii]

Wegens een mogelijk gebrek aan betrouwbare nationaal gerapporteerde gegevens, baseren wij ons op diverse onafhankelijke bronnen, zoals satellietbeelden die de verandering in bosbedekking in kaart brengen.

Ontbossing (figuur 2) blijft niet beperkt tot de opkomende landen. Ook Australië, de Verenigde Staten en zeker Canada scoren immers zwak. Dit is in strijd met de theorie dat wanneer een land eenmaal een bepaald ontwikkelingsniveau heeft bereikt, de ontbossing kan worden omgekeerd en het land ecologisch meer zelfvoorzienend wordt.

Figuur 2 – Ontbossing index versus bbp

Canada illustreert deze onderling samenhangende verschijnselen - dat ontwikkelde landen er ook niet in slagen de ontbossing onder controle te krijgen, en dat de gerapporteerde ontbossingsgegevens vaak "misleidend" zijn. De Wildlands League of Canada's Parks and Wilderness Society meldt dat alleen al in de provincie Ontario jaarlijks ongeveer 40.000 voetbalvelden worden gerooid voor de aanleg van wegen en aanlandingen, oftewel zeven keer zoveel als wat officieel voor heel Canada wordt gemeld. Slechts 17% van de Canadese houtkap vindt plaats in deze provincie.[viii] Dit zou neerkomen op een ontbossing van in totaal maar liefst 650.000 ha in de afgelopen dertig jaar.

Het is uiterst zorgwekkend dat landen met een groot grondgebied geen maatregelen nemen.  Naast de drie genoemde grote ontwikkelde landen scoren ook andere grote landen, zoals Mexico, Rusland en China, zeer slecht op dit criterium. Ontbossing is geografisch wijdverbreid -- van Noord- en Latijns-Amerika tot Azië en Australië. We vinden vooral Indonesië en Brazilië erg zorgwekkend. Terwijl Brazilië veruit het land is met het grootste absolute verlies aan bossen, scoort Indonesië in ons model slechter, aangezien een nog groter deel van het beboste deel van het land aan het verdwijnen is. Zonder intense internationale druk is het onwaarschijnlijk dat deze twee landen het tij zouden keren. Het probleem is bekend in de wereldgemeenschap en wordt treffend geïllustreerd door het eiland Borneo (figuur 3), dat wordt gedeeld door Indonesië (73% van het grondgebied), Maleisië (26%) en Brunei (1%).

Lokale maatregelen moeten verder gaan dan milieuregelgeving. De rechtsstaat lijkt een ander essentieel criterium te zijn, aangezien een aanzienlijk deel van de houtkap illegaal plaatsvindt.[ix] Dankzij internationale druk is er wat vooruitgang geboekt, vooral in Brazilië,[x] waar de regering een militair antwoord heeft gegeven op illegale ontbossing, samen met georganiseerde maatregelen om bosbranden tegen te gaan. Er moet echter nog veel meer worden gedaan. Handelsbetrekkingen tussen naties moeten zinvolle milieubescherming beginnen te verankeren, samen met controle en handhaving.

Ontbossing ligt Candriam na aan het hart.  In oktober 2020 ondertekende Candriam immers de Investors Policy Dialogue on Deforestation.

Figuur 3 - Ontbossing van Borneo – Boomdichtheid

[i] J.-F. Bastin, Y. Finegold, C. Garcia, D. Mollicone, M. Rezende, D. Routh, C. M. Zohner, T. W. Crowther, “The Global Tree Restoration Potential” and Bastin, et al, “Response to Comments on ‘The global tree restoration potential’” Science, 5 July 2019 and 29 May 2020.
[ii] World Economic Forum. Ethiopia planted 350 million trees in a day. And its fight against deforestation does not stop there. 31 July, 2020. https://www.weforum.org/agenda/2019/07/ethiopia-has-planted-350-million-trees-in-a-day-to-tackledeforestation-
and-its-not-stopping-there/, accessed 18 November 2020.
[iii] Independent. India plants 66 million trees in 12 hours as part of record-breaking environmental campaign. 3 January 2018. https://www.independent.co.uk/news/world/asia/india-plant-66-million-trees-12-hours-environment-campaign-madhyapradesh-
global-warming-climate-a7820416.html, accessed 18 November 2020.
[iv] Forbes. Ireland Commits To Plant 440 Million Trees To Help Tackle Climate Change. 30 September 2019. https://www.forbes.com/sites/trevornace/2019/09/30/ireland-commits-to-plant-440-million-trees-to-help-tackle-climate-change/,
accessed 18 November 2020.
[v] NewScientist. EU plans to plant 3 billion trees and massively expand organic farming. 20 May 2020. https://www.newscientist.com/article/2244115-eu-plansto-plant-3-billion-trees-and-massively-expand-organic-farming/#ixzz6WJ6TsK1K, accessed 18 November 2020.
[vi] The Guardian. Most of 11m trees planted in Turkish project 'may be dead'. 20 January, 2020. https://www.theguardian.com/world/2020/jan/30/most-of-11m- trees-planted-in-turkish-project-may-be-dead?CMP=Share_iOSApp_Other, accessed 18 November 2020.
[vii] Deutsche Welle. Brazil's research chief sacked after deforestation row with Bolsonaro. 2 August 2019. https://www.dw.com/en/brazils-research-chiefsacked-after-deforestation-row-with-bolsonaro/a-49874119, accessed 18 November 2020.
[viii] Canadian Parks and Wilderness Society Wildlands League. Canada underreporting deforestation and carbon impacts by forestry. 14 December 2019. https://wildlandsleague.org/news/loggingscars/, accessed 18 November 2020.
[ix] Human Rights Watch. Rainforest Mafias - How Violence and Impunity Fuel Deforestation in Brazil’s Amazon. 17 September 2019. https://www.hrw.org/report/2019/09/17/rainforest-mafias/how-violence-and-impunity-fueldeforestation-
brazils-amazon, accessed 18 November 2020. 
[x] The New York Times. Under Pressure, Brazil’s Bolsonaro Forced to Fight Deforestation. 1 August 2020. https://www.nytimes.com/2020/08/01/world/americas/Brazil-amazon-deforestation-bolsonaro.html, accessed 18 November
2020.