Beleggers hebben door de opmars van ESG-beleggen de defensiesector jarenlang van hun beleggingen uitgesloten omdat bewapening vaak schade toebrengt, die herhaaldelijk heeft gediend om mensenrechten te schenden en heeft geleid tot verwoestende effecten op mensenlevens en het algehele welzijn van de samenleving.
In het licht van de oorlog die Poetin tegen Oekraïne heeft gevoerd en die de stabiliteit in Europa bedreigt, hebben we gezien hoe de lucht- en ruimtevaart- en defensie-industrie samen met bepaalde financiële spelers een debat over duurzame beleggingen in de defensiesector (opnieuw) in gang heeft getrokken. De hamvraag in dit debat is welke middelen nodig zijn om de vrede te bewaren, de territoriale integriteit te beschermen en in Europa/Oekraïne militaire weerbaarheid te bereiken in geval van een conflict zonder een sterke defensie-industrie. Sommige beleggers zouden kunnen antwoorden dat privéfinanciering van de defensiesector een rol moet spelen bij het tot stand brengen van een dergelijke militaire capaciteit en veerkracht. Misschien zijn sommigen van hen ook ingegeven door de vrees economische kansen te verliezen, na het besluit van sommige Europese landen de wapenexport naar Oekraïne te steunen en zelfs hun eigen militaire capaciteit aanzienlijk op te bouwen (Duitsland).
De visie van Candriam
Hoe dan ook, onze mening is dat de versterking van de militaire infrastructuur van een land of een supranationale entiteit of de wijze waarop het reageert op potentiële militaire dreigingen niet aan beleggers mag worden overgelaten, zeker niet aan duurzame beleggers. Hoewel wij diep bezorgd zijn over de oorlog, vinden wij het ongelooflijk moeilijk om duurzame beleggingen in de defensiesector te motiveren. Bij Candriam is dit een standpunt dat we met volle overtuiging innemen sinds we in 1996 begonnen aan onze reis naar duurzaam beleggen. Het huidige conflict brengt onze overtuiging niet aan het wankelen. Wij vinden niet dat we moeten terugkomen op ons uitsluitingsbeleid.
Ja, oorlog is verschrikkelijk en wordt in de hand gewerkt door tuig en wapens die dagelijks miljoenen mensen en gezinnen treffen. Het steunen van bedrijven die wapens produceren en/of helpen leveren, zelfs om gemeenschappen te beschermen die onder vuur liggen, zou geen gemakkelijke beslissing mogen zijn voor een belegger met diepgewortelde duurzaamheidswaarden. De defensie-industrie is uiterst complex, met veel elementen waarmee rekening moet worden gehouden. Hoe kunnen beleggers er bijvoorbeeld voor zorgen dat de bedrijven of apparatuur die vandaag kwetsbare naties helpen beschermen, morgen niet ook de agressor bijstaan? Als belegger is het om redenen van nationale veiligheid soms moeilijk om van wapenproducenten gedetailleerde informatie te krijgen, onder meer over de volledige lijst van eindgebruikers, om er zeker van te zijn dat investeringen geen onderdrukkende en autoritaire regimes steunen die hun eigen burgers schade toebrengen. In dat opzicht zou blootstelling aan die ondernemingen kunnen worden beschouwd als een schending van de VN-beginselen inzake de bescherming van de mensenrechten, een algemeen aanvaarde bestuursnorm voor duurzaam beleggen die wordt ondersteund door de duurzame beleggingsbeginselen van Candriam.
Wat de zaak nog ingewikkelder maakt, is dat bij de beoordeling van wapenbedrijven met het oog op beleggingen, een onderscheid moet worden gemaakt tussen conventionele en controversiële wapens, aangezien laatstgenoemde door verschillende internationale verdragen zijn verboden wegens hun niet-discriminerende schadelijke gevolgen voor de burgerbevolking. Hoewel dit voor de hand lijkt te liggen, ondervinden zelfs op duurzaamheid gerichte beleggers zoals Candriam en gespecialiseerde dataproviders moeilijkheden om de werkelijke betrokkenheid te bepalen tegenover een "sterk waarschijnlijke" betrokkenheid. Al deze factoren samen vertegenwoordigen aanzienlijk hoge risico's die naar onze mening onaanvaardbaar zijn in ESG-fondsen.
Duurzaam beleggen is een hoeksteen van de grondbeginselen van het actieplan van de Europese Unie voor duurzame financiering. Kort na de publicatie van de EU-milieutaxonomie heeft Europa een sociale taxonomie gemaakt om een gemeenschappelijk kader vast te stellen waarmee kan worden beoordeeld welke economische activiteiten een positieve bijdrage leveren aan de samenleving als het gaat om fatsoenlijk werk, een toereikende levensstandaard en inclusieve samenlevingen, terwijl ze geen significante schade toebrengen aan andere duurzaamheidsdoelstellingen. In voorstellen die in 2021 werden ingediend, werd de defensie-industrie in dezelfde categorie ondergebracht als tabaks- en gokbedrijven. De suggestie was om deze sectoren als "schadelijk" en niet duurzaam te bestempelen. Wie had kunnen denken dat slechts enkele maanden later sommigen zouden opperen dat de defensiesector mogelijk zou stroken met de doelstellingen van de EU-Taxonomie om een sterke ESG-bijdrage te leveren of geen schade aan te richten? Naar onze mening is technologie in dit opzicht niet neutraal en zouden de eisen inzake "niet in aanzienlijke mate schade toebrengen" en minimumwaarborgen alleen al voor defensie- en met name wapenbedrijven moeilijk na te leven zijn, gezien de onwillekeurige impact en de ongerechtvaardigde schade die wordt toegebracht.
Uiteraard moet duurzaam en verantwoord beleggen genuanceerd zijn. Wanneer we het echter hebben over zuivere ESG-strategieën, in welke mate zullen we het verhaal dan verdraaien om het aan te passen aan verschillende argumenten en perspectieven over wat al dan niet als duurzaam wordt beschouwd? Is het doel van de taxonomie niet een wetenschappelijke (en niet-politieke) consensus te zijn, gebaseerd op een gezond moreel en logisch oordeel, waarbij alle effecten van onze investeringsactiviteiten de nodige aandacht krijgen?
Een wereld zonder oorlog is een onrealistische en utopische wereldvisie. Defensie is een middel voor regeringen om vrede, territoriale stabiliteit en integriteit te handhaven. Bij Candriam zijn we echter van mening dat dit alles buiten de verantwoordelijkheden van duurzame beleggers valt en dat dit een debat is dat binnen en tussen democratisch verkozen regeringen moet worden gevoerd. Beleggers kunnen het vraagstuk van wapens en defensie niet oplossen, aangezien privékapitaal niet namens naties kan beslissen. Vanuit ons oogpunt hebben wij de fiduciaire verantwoordelijkheid om namens onze cliënten op de meest duurzame manier te beleggen. Onze cliënten vertrouwen ons om onze overtuigingen en ons vermogen om op een werkelijk duurzame manier te beleggen, zonder af te wijken van de beginselen van duurzaamheid als gevolg van wereldwijde politieke gebeurtenissen.
Nationale grenzen en politiek mogen niet worden verward met onze rol als duurzame beleggers.
